Cacbohidrat – Polime: Xenlulozơ và tinh bột

  

Cacbohiđrat (còn gọi là gluxit hoặc saccarit) là những hợp chất hữu cơ tạp chức thường có công thức chung là C_n(H₂O)_m, có chứa nhiều nhóm OH và nhóm cacbonyl (anđehit hoặc xeton) trong phân tử.

– Gluxit được chia thành 3 loại thường gặp là:

+ Monosaccarit: glucozơ, fructozơ có CTPT là C₆H₁₂O₆.

+ Đisaccarit: saccarozơ và mantozơ có CTPT là C₁₂H₂₂O₁₁.

+ Polisaccarit: xenlulozơ và tinh bột có CTPT là (C₆H₁₀O₅)_n

 I. Tinh bột

    – Là polisaccarit, công thức (C₆H₁₀O₅)_n

    – Cấu tạo bởi các mắt xích α-glucozơ liên kết với nhau thành mạch xoắn lò xo

    – Phân tử không có nhóm CHO và các nhóm OH bị che lấp đi.

1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên

– Chất rắn vô định hình, không tan trong nước lạnh, phồng lên và vỡ ra trong nước nóng thành dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

– Màu trắng.

– Có nhiều trong các loại hạt (gạo, mì, ngô…), củ (khoai, sắn…) và quả (táo, chuối…). 

2. Tính chất hóa học

– Phản ứng của hồ tinh bột với dung dịch I₂ tạo thành dung dịch xanh tím. (nếu đun nóng dung dịch bị mất màu, để nguội màu xuất hiện trở lại).

→ Phản ứng này thường được dùng để nhận biết hồ tinh bột.

– Phản ứng thủy phân:

 (C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O → nC₆H₁₂O₆ (glucozơ)

Khi có men thì thủy phân:      

Tinh bột → đextrin → mantozơ → glucozơ

3. Điều chế

Trong tự nhiên, tinh bột được tổng hợp chủ yếu nhờ quá trình quang hợp của cây xanh.

6nCO₂ + 5nH₂O → (C₆H₁₀O₅)_n + 6nO₂ (clorofin, ánh sáng)

II. Xenlulozơ

    – Không là đồng phân của tinh bột

– Là polisaccarit, công thức (C₆H₁₀O₅)_n

    – Cấu tạo bởi các mắt xích β-glucozơ liên kết với nhau thành mạch kéo dài

    – Phân tử không có nhóm CHO và mỗi mắt xích còn 3 nhóm OH tự do

1. Tính chất vật lí và trạng thái tự nhiên

– Là chất rắn, hình sợi, màu trắng, không mùi, không vị.

– Không tan trong nước ngay cả khi đun nóng, không tan trong các dung môi hữu cơ thông thường như ete, benzen…

2. Tính chất hóa học

– Phản ứng thủy phân:

(C₆H₁₀O₅)_n + nH₂O → nC₆H₁₂O₆ (glucozơ)

– Phản ứng este hóa với axit axetic và axit nitric:

[C₆H₇O₂(OH)₃] + 3nCH₃COOH → [C₆H₇O₂(OOCCH₃)₃]_n + 3nH₂O

[C₆H₇O₂(OH)₃] + 3nHNO₃ → [C₆H₇O₂(ONO₂)₃]_n + 3nH₂O

Từ xenlulozơ cho phản ứng với CS₂ trong NaOH rồi phun qua dung dịch axit để sản xuất tơ visco.

Học.Today